Văn hóa ẩm thực Huế đã trở thành một nét đặc trưng của ẩm thực Việt Nam. Có thể nói đây cũng là một truyền thống ẩm thực lâu đời của Việt Nam, những món ăn độc đáo và cổ kính đều xuất phát từ cung đình Huế lúc bấy giờ. Bài viết dưới đây mình sẽ giới thiệu đôi nét về văn hóa ẩm thực xứ Huế. Mời các bạn cùng theo dõi bài viết sau đây về ẩm thực Huế của chúng tôi nhé! Đặc điểm lịch sử của Huế, nhất là từ khi Huế là kinh đô, đã là nơi ở của hoàng tộc, nơi hội họp của trung gian, gia nhân, tướng sĩ… nên ăn ở theo phong tục. Mối quan hệ với ẩm thực Huế rất khăng khít.
Nét đặc trưng của ẩm thực Huế do đâu mà ra?
Lịch sử văn hóa của Huế
Văn hóa Huế là hội tụ và chịu liên quan của nhiều luồng văn hóa đến từ những cộng đồng dân cư khác nhau:
- Những cuộc di dân vào Huế của khối cộng đồng Việt Mường để mở cõi phương Nam.
- Nền văn hóa phương Nam tuy đến chậm hơn tuy nhiên cũng đã có gây ảnh hưởng đến văn hóa Huế.
- Ngoài ra, chính nơi này cũng đã từng có cộng đồng cư dân Chămpa sinh sống, và đã lưu lại sau ngày Chế Mân dâng đất.
Những đặc thù của lịch sử Huế, đặc biệt kể từ khi Huế là kinh đô, là nơi sống của tầng lớp đế vương, nơi hội tụ của những tao nhân mặc khách, công hầu khanh tướng…nên miếng ăn, thức uống theo lệ “ phú quý sinh lễ nghĩa” đã liên quan lớn đến ẩm thực Huế.
Thừa Thiên nói chung nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, nhiều nắng, nhiều mưa, địa hình có Đồng bằng, biển, đầm phá, đồi núi thấp. Khí hậu Huế khắc nghiệt, đất đai không màu mỡ, nhưng có những vùng đất nhờ vào thời tiết khắc nghiệt lại tạo ra những thực phẩm nhiều loại mà trong số đó có “lắm cái ngon lừng danh”.
Con người và văn hóa nơi đây
Ảnh hưởng tư tưởng Nho giáo, quan niệm “tam tòng tứ đức” là một chuẩn mực của người phụ nữ Huế xưa. Huế có truyền thống từ bao đời nay là “mẹ dạy con, bà dạy cháu, chị dạy em”. Các thiếu nữ quyền quý trước khi xuất giá phải được mẹ rèn dạy” Công Dung Ngôn Hạnh”. Chữ “Công” hàng đầu, mặc dù nhà giàu có, nhiều người giúp việc thì các cô gái vẫn phải tập đi chợ, nấu ăn hàng ngày.
Huế là nơi trước tiên của đất nước ta thành lập tổ chức phụ nữ trước tiên của nước ta. Đấy là “Nữ công Học hội” (thành lập năm 1927, do bà Đạm Phương lãnh đạo).
Giữa thế kỷ 20, Hoàng Thị Kim Cúc, vị giáo sư gia chánh xuất sắc nhất của trường Đồng Khánh. Đã giới thiệu được 600 món ăn Huế trong đó có 125 món chay, 34 loại canh, 50 món tráng miệng, 47 loại bánh, 70 loại mứt, 30 loại gia vị, v.v. Nhất là bà Kim Cúc giới thiệu được 60 thực đơn hoàn chỉnh của bốn mùa xuân, hạ, thu, đông. Huế đã trở thành mẫu mực cho các thế hệ nội trợ Việt Nam. Ẩm thực Huế được biết đến qua thời gian bởi những gia đình có truyền thống nấu nướng. Những đầu bếp giỏi và những làng nghề nổi tiếng, với những món đặc sản địa phương.
Người Huế xa xưa dùng những đồ uống gì?
Trong đời sống hàng ngày cũng giống như trong tế lễ, yến tiệc, đình đám… Việc sử dụng thức uống luôn là nhu cầu không thể thiếu. Ngoài nước uống dễ dàng từ các nguồn nước như nước sông, nước giếng, nước mưa… Người Huế xưa thường sử dụng thêm những thức uống khác như:
- Rượu gạo, rượu nếp
- Rượu ngâm sâm, rượu ngâm hoa quỳnh
- Rượu thuốc, Minh Mạng thang
- Trà hoặc chè xanh
- Trà tim sen
- Nước đậu ván rang
- Nước lá “Mùng Năm”
- Nước uống cho sản phụ
Hến và các món ăn từ hến
Nằm thật sâu dưới dòng sông, ẩn trong lớp bùn cát của tạo hóa, hến là món ăn dân dã hết sức quen thuộc của người Việt ta. Hến mềm mà dai dai, nước luộc từ hến rất ngọt, hầu như ai cũng thích. Hến có thể làm thành nhiều món khác nhau và món trước tiên phải kể nhất định là cơm hến.
Cơm hến có ở nhiều vùng, tuy nhiên ngon nhất thì phải đến Huế. Bát cơm hến của Huế có màu trắng thơm của gạo nấu chín vừa được để nguội. Có hến xào hành phi thơm phức, có tóp mỡ chiên giòn béo ngậy. Có rau sống tươi sạch bắt mắt và cả vị đậm đà của mắm ruốc Huế.
Bên cạnh đấy, các món khác từ hến như bún hến, hến xào xúc bánh tráng, canh hến, bánh đập hến xào,… Ở Huế cũng được du khách yêu thích. Mỗi món ăn đều mang một phong vị riêng. Tuy nhiên cái vị của hến vẫn đọng lại trên đầu lưỡi, khó quên. Muốn ăn cơm hến và các món từ hến ngon ở Huế, du khách có thể tìm đến cồn Hến – Vĩ Dạ hay các quán trên đường Hàn Mặc Tử. Từ từ cảm nhận hết hương vị ngọt dai và cay nồng của hến Huế.
Ẩm thực cố đô – Bún bò Huế
Thật không sai nếu như gọi bún bò Huế là linh hồn của ẩm thực cố đô bởi món ngon nơi đây đã theo bước chân ai có mặt khắp mọi miền đất nước. Bởi người ta thích, người ta ‘nghiện’ vô cùng cái vị ngọt thanh mà đậm đà của bún bò xứ Huế, ăn rồi là nhớ ngay.
Đề cập đến bún bò Huế, phải kể tới nước dùng được hầm từ xương để có vị ngọt và mùi vị đặc trưng. Không quá nồng nhưng đủ để thực khách cảm nhận chi tiết nhất. Tiếp đến là miếng giò chân giò, thêm một miếng giò tự nắm, vài lát thịt bò thái mỏng đầy ắp cả tô. Có cả màu xanh xinh đẹp của lá hành tươi thái nhỏ.
Bún bò Huế ăn kèm với rau sống đủ loại, vừa mang ra là nhúng ngay vào nước còn nóng của tô bún. Nếu như thích, thực khách có thể cho chút mắm ruốc Huế để tăng thêm vị. Khách du lịch có thể ghé các quán bún Ông Vọng đường Nguyễn Du, số 22 đường Lê Lợi, 13 đường Lý Thường Kiệt để thưởng thức tô bún bò cay nồng ngon nhất xứ Huế.
Một số loại bánh ăn vặt
Du lịch Huế, có dịp lang thang khắp các con đường khi trời chập chạ tối, bạn sẽ gặp các dì đẩy xe đến góc đường. Bày biện bàn ghế nép vào một góc của vỉa hè hay dọn hàng ra trước mặt nhà. Khởi đầu bán đủ thứ bánh ngon của Huế.
Người Huế thích các loại bánh chế biến từ bột gạo để làm bữa ăn phụ nên đây còn được xem là nét văn hóa ẩm thực riêng của cố đô. Du khách có thể ghé hàng quán ngồi ăn chơi chén bánh bèo, dĩa bánh bột lọc hoặc vài lá bánh khoái tôm thịt nóng hổi.
Đường Ngự Bình, Nguyễn Bỉnh Khiêm, An Định được người Huế gọi là ‘khu phố bánh bèo’. Nơi du khách có thể thưởng thức chén bánh bèo ngon và nhìn thấy cả ‘văn hóa bánh bèo’ ở cố đô. Thượng Tứ là quán bán bánh khoái nổi tiếng nhất với 3 chi nhánh ở Bạch Yến, Lạc Thiện, Lạc Thạnh để du khách tìm đến thưởng thức.
Bánh bột lọc
Bánh bột lọc nhân tôm ngày nay đã trở thành đặc sản của xứ Huế được nhiều khách du lịch ưa thích. Đối với người Huế, bánh bột lọc đơn giản chỉ là món ăn tráng miệng. Tạo thêm những mới lạ cho bữa ăn gia đình thêm ấm cúng. Thế nhưng ngày qua ngày, món bánh bột lọc đã trở thành 1 thức quà truyền thống. Mà bất cứ du khách nào tới đây cũng phải thưởng thức bằng được món bánh đặc sản này.
Bánh khoái
Bánh khoái ngày xưa vốn là món ăn của cung đình Huế. Thời gian dần trôi, món ăn này được truyền ra ngoài và trở thành 1 món ăn truyền thống của xứ Huế thân thương. Bánh được chế biến từ thịt heo, tôm, giá đỗ, và nấm đã được xào lên.
Bánh ram ít
Bánh ram ít – là một món ăn dân gian được truyền vào cung đình Huế. Bánh ram ít cũng đã từng là món ăn cung đình huế. Bánh khá nhỏ xinh được chế biến chính là từ gạo nếp, bột tôm và bột đậu xanh. Và ăn kèm với nước chấm chua ngọt. Tuy nhiên nước chấm mới chính là điểm nhấn cho món bánh này. Nếu dùng bánh ram ít với nước chấm khác sẽ không được ngon như nguyên bản truyền thống nơi đây vẫn làm.
Bánh phu thê
Bánh phu thê hay gọi là bánh su sê, với ý nghĩa bánh vợ chồng xuất hiện trong đám cưới của người Huế. Bánh phu thê được làm biểu trưng cho tình nghĩa vợ chồng, cũng bởi vậy mà bánh còn có tên là bánh su sê. Không giống như bánh phu thê ở miền bắc được gói trong giấy bóng kính. Bánh Huế được để gọn hàng trong 1 chiếc hộp vuông vức. Một chiếc bánh ngon sẽ có vị bùi của đậu xanh, độ dẻo của gạo nếp. Độ béo cửa dừa và mùi thơm nức của vừng.
Nguồn: nguoivietnam.vn
