Công nghệ AI siêu việt đang giúp các nhà khoa học cho ra đời những robot, trợ lý ảo có khả năng làm việc như con người. Trợ lý ảo có thể thay con người xử lý nhiều công việc khác nhau. Hỗ trợ con người ở nhiều lĩnh vực trong cuộc sống và khiến xã hội vận hành tốt hơn. Nhưng có một điều thú vị mà người ta mới phát hiện ra về dòng sản phẩm công nghệ ưu tú này. Đó chính là phần lớn các trợ lý ảo đều mang giới tính nữ. Lý do của thực tế thú vị này là gì? Phải chăng phụ nữ có những ưu điểm đặc biệt nào khiến các trợ lý ảo nữ được ưu tiên hơn là nam?
Trợ lý ảo cũng… mất cân bằng giới tính
Dường như sự ấm áp và nhạy cảm của phụ nữ là những yếu tố khiến AI nữ xuất hiện nhiều hơn nam. Hiện nay, chúng ta có thể thấy những người máy AI như Sophia, Erika. Hay những trợ lý ảo như Siri và Alexa… Chúng đều có đặc điểm chung là sở hữu giới tính nữ. Theo bài viết của tác giả Sylvie Borau, đăng trên The Conversation. Sự mất cân bằng giới tính trong thế giới AI đang là một xu hướng lan rộng. Người máy nữ đang có số lượng nhiều hơn người máy nam. Tình trạng này có thể tạo ra những hệ lụy bất lợi cho phụ nữ trong tương lai. Vậy thì tại sao các AI nữ lại xuất hiện nhiều hơn AI nam như thế?
Nguyên nhân khiến trợ lý ảo nữ được sinh ra nhiều hơn
Các chuyên gia AI thường ưu tiên giới tính nữ khi lập trình người máy. Lý do vì có những yêu tố ở nữ được coi trọng hơn nam. Cụ thể, phụ nữ có sự ấm áp và khả năng trải nghiệm cảm xúc nhiều hơn nam. Điều này vốn do tính nhạy cảm của họ. Trong khi đối với AI, kinh nghiệm cảm xúc là những yếu tố để chúng có thể mô phỏng con người. Để nghiên cứu về vấn đề này, Borau đã tạo ra những thang đo tiến hóa. Và dùng nó để khảo sát hơn 3.000 người. Mục đích nhằm để xem những tính cách như ấm áp, vui vẻ, thân thiện, quy củ, lịch sự… xuất hiện ở giới nào nhiều hơn. Không chỉ phù hợp với bối cảnh xã hội hiện tại. Người máy nữ còn được nhận định là dễ học tập cảm xúc hơn người máy nam.
Dựa trên lý thuyết nghiên cứu. Nữ giới sở hữu những phẩm chất tính cực của con người nhiều hơn nam giới. Do đó, người máy nữ cũng có “tính người” hơn so với người máy nam. Cách AI nữ suy luận cũng góp phần mở ra những hướng đi thuận lợi cho các vấn đề về AI. Nhìn chung, kết quả nghiên cứu cho thấy rằng. Người máy nữ được phú cho những phẩm chất phù hợp với bối cảnh dịch vụ của xã hội hiện nay. Chúng ta có xu hướng tin tưởng vào một người máy nữ nhiều hơn. Theo The Conversation, các chuyên gia lập trình xem phụ nữ là nhóm phù hợp để phát triển AI. Vì họ nhận thấy giới tính này sở hữu những tố chất của một siêu nhân.
Việc số lượng trợ lý ảo nữ áp đảo có khả năng gây ảnh hưởng đến bất bình đẳng trong thế giới thực
Theo quan điểm của nhà văn Kate Manne. Phẩm chất của phụ nữ có thể vượt qua rào cản giới tính vô hình. Việc giới tính nữ chiếm phần đông trong các AI cũng bắt nguồn từ nhận thức phụ nữ “con người” hơn đàn ông. Tuy nhiên, UNESCO cũng có cảnh báo về vấn đề này. Rằng sự mất cân bằng giới tính trong thế giới AI có thể tạo nên những định kiến bất lợi cho phụ nữ. Chẳng hạn. Một bộ phận người sẽ xem phụ nữ như những nhóm chỉ biết phục tùng. Trong tương lai, nếu số lượng người máy nữ bùng nổ. Thì khi ấy, những định kiến “vật” hóa phụ nữ có thể xuất hiện.
Cần lưu tâm đến giới tính người máy để có hướng đi nhân đạo hơn
Sylvie Borau cho rằng quá trình biến phụ nữ thành chủ thể phát triển AI có thể dẫn đến nhiều hệ lụy. Theo đó, trong tương lai, khi có quá nhiều AI nữ với độ chân thật cao xuất hiện. Thì quan điểm tiêu cực về phụ nữ sẽ ngầm hình thành trong xã hội. Người ta sẽ dễ nghĩ rằng phụ nữ là những công cụ được thiết kế để đáp ứng nhu cầu của chủ nhân. Điều này có thể có thể khiến nhiều phụ nữ bị coi thường. Và bị mất nhân quyền hơn. Nhà nghiên cứu Borau gọi đây là sự vật hóa con người. Trong triết học xã hội, vật hóa (Objectification) là việc một con người (đôi khi là động vật) bị đối xử như một đồ vật.
Do đó, nghiên cứu của Sylvie Borau đồng thời nhấn mạnh về vấn đề đạo đức. Chính là điều mà các nhà thiết kế AI phải lưu tâm. Việc xem phụ nữ là đối tượng chủ đạo để phát triển AI không mang lại kết quả tốt cho một thế giới người máy bình đẳng. Theo Sylvie Borau, chúng ta cần có những biện pháp để có hướng nhân đạo hơn. Nhằm để phụ nữ không mắc phải những định kiến trên. Chẳng hạn một giải pháp tương tự Google. Công ty này quy định các AI của hãng sẽ được chỉ định giọng nói nam/nữ ngẫu nhiên. Và chúng xuất hiện với xác suất ngang nhau.
Nguồn: zingnews.vn
